In de jaren dertig ontwikkelen kinderen een grote voorliefde voor kleine autootjes in een schaal van ongeveer 1:43. Om aan deze vraag te kunnen voldoen passen speelgoedfabrikanten diverse materialen en technieken toe, vooral lood en gegoten aluminium wordt snel onttroond door geïnjecteerd Zamak. In de speelgoedcatalogi komen ook miniaturen voor in 'gedecoreerd plastic'. Deze manier van fabriceren is vooral in zwang bij de Compagnie Industrielle du Jouet (CIJ). In een tweedelige mal wordt een verwarmde pasta gespoten die voornamelijk bestaat uit een minerale klei waar caseine (een melkeiwit) aan wordt toegevoegd om de massa meer kneedbaar te maken. Na een droogtijd wordt het speelgoed in kleur gespoten en kunnen eventueel metalen onderdelen worden toegevoegd. Met deze productiemethode kan een fabrikant sneller winst maken. Begin jaren vijftig maakt dit materiaal plaats voor synthetische polymeren doorgaans beter bekend als plastic waarmee een veel grotere industriële productie mogelijk wordt.
Om de oude en nieuwe productiemethoden gemakkelijk uit elkaar te houden praten verzamelaars in de jaren zestig over gips en meel om deze oudere miniaturen aan te duiden. Feitelijk een onjuiste benaming die voort is gekomen uit gipsen beeldjes die een vergelijkbare uitstraling hebben. Waarom ook 'meel' wordt genoemd, dat is niet bekend. Maar de termen hielden lang stand onder liefhebbers.
RECORDWAGEN
IJ dankt zijn kennis op dit vlak doordat het bedrijf gevestigd is vlakbij de fabriek van Emaux de Braire in de Loiret. Sterker nog, de nazaten van de familie Bapterosses die dit bedrijf hebben gesticht, bezitten aandelen CIJ.
Vanaf 1933 produceert CIJ de Jouets Renault. Naast miniaturen in metaal en hout figureren in de catalogus ook voertuigen die zijn gemaakt in dit curieuze 'gips en meel' in de schaal 1:43. Het gaat om een 5 tons vrachtwagen in diverse configuraties (brandweer, veewagen, brouwer). Daarnaast legertankjes maar ook de prachtige Nervasport recordwagen van Montlhéry. Als promotieobject van Renault is er van die laatste een enorme serie gefabriceerd en gedistribueerd via de Renault-dealers. Het model staat op dichte wielen van lood of op wielen met zwarte of witte rubber banden. De meer ludieke uitvoeringen zijn voorzien van een startnummer, het toppunt voor een recordwagen. In ieder geval rijdt dit model erg goed.
Tekst: Alain le Bars Foto's: Bernard Brulé
