Al vele jaren houdt de Fondation Marius Berliet, een stichting genoemd naar de oprichter van de Berliet-fabrieken, zich bezig met de historie van Berliet, maar ook die van alle fabrikanten uit de regio Lyon en vooral alle Franse truckfabrikanten.
In de loop van de jaren zeventig kocht Renault het beroemde Franse vrachtwagenmerk Berliet. SAVIEM en Berliet fuseerden tot Renault Véhicules Industriels, het huidige Renault Trucks. Volgen we de historische lijnen, dan verenigt Renault Trucks (inmiddels onderdeel van Volvo AB) een groot aantal historische Franse merken van vrachtwagens en bussen, niet alleen Renault en Berliet, maar ook ook onder meer Latil, Somua, Chausson en Isobloc.
De activiteiten bestaan uit het vastleggen van de historie aan de hand van tienduizenden documenten in het eigen archief, alsmede het verwerven, restaureren en tentoonstellen van een prachtige collectie voertuigen.
Het navigatiesysteem geeft aanwijzingen waar de prachtige collectie van La Fondation Marius Berliet zich bevindt. Dorpje in, dorpje uit ten Noord-Oosten van Lyon. Een regio waar door de historie heen meer dan 200 automerken hebben bestaan en daarmee net als de Parijse regio een belangrijke hoeksteen vormt van de Franse auto-industrie. Eindelijk verzoekt de stem om rechtsaf te slaan, het is volgens het schermpje nog geen kilometer ver. Na het dorp gaat het verder op een boeren weggetje waar de bewoonde wereld op houdt. Hoge struiken onttrekken echter een gigantische schatkamer aan het zicht, de drie enorme hallen en diverse bijgebouwen waar de inmiddels wereldvermaarde collectie van de stichting staat. Pas na het passeren van het hek wordt duidelijk : we zijn er!
Wie wellicht een prachtige oude fabriekshal had verwacht, die komt wat bedrogen uit. Het terrein is schoon, de bouwwerken zijn behoorlijk nieuw, dus ontbreekt aan de buitenkant wellicht een beetje patina. Maar dat wordt binnen volop goed gemaakt.
Foto: Renault MY 1924
Het zal niemand verwonderen dat de Marius Berliet stichting ten eerste waakt over de historie van het merk Berliet. De oprichter van het merk wordt op 21 januari 1866 geboren en is dus zo’n 11 jaar ouder dan Louis Renault, maar in de autohistorie beslist een tijdgenoot. De ondernemende familie Berliet heeft een fabriek waar satijnen stoffen worden geproduceerd. Als 17-jarige werkt Marius al voor zijn vader en compagnon en is helemaal geobsedeerd door techniek. Heimelijk bouwt hij in een schuurtje bij huis een eigen auto waarvan de versnellingsbak de eerste proefrit helaas niet overleefd. En ondanks dat geldelijke middelen bij de jonge Marius ontbreken, krijgt zijn toekomst hiermee wel een definitieve wending.
Foto: Renault AGR2 1937
Berliet legt zich eerst en vooral toe op de ontwikkeling en productie van personenauto’s en al snel loopt de ene prestigieuze limousine na de andere uit zijn fabriek. Berliet staat voor robuuste en betrouwbare techniek en dat wekt ver buiten de landsgrenzen interesse. De American Locomotive Company (ALCO) ontstaan uit een fusie van diverse Amerikaanse locomotiefbouwers wil haar productengamma uitbreiden met auto’s en sluit met Berliet een licentieovereenkomst. Tussen 1904 en 1908 bouwt ALCO vele duizenden Berliets en Berliet krijgt voor deze ‘deal’ een bedrag waarmee hij een volledig nieuwe fabriek kan bouwen. Het Franse merk lanceert in 1905 de eerste versie van haar logo met het vooraanzicht van een locomotief, volledig geïnspireerd op de producten van ALCO.
Het is in het jaar 1910 dat de eerste Berliet vrachtwagen in serie wordt geproduceerd (type M, 22 cv, 3 ton laadvermogen). Het programma breidt zich gestaag uit en Berliet’s eigenschappen als robuustheid en betrouwbaarheid komen onder zware omstandigheden optimaal tot hun recht. Bussen maken als vanzelf deel uit van het leveringsprogramma. Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog bouwt Berliet op verzoek van de Franse overheid 1.025 exemplaren van de Renault FT tank, waarvan één exemplaar is opgenomen in de huidige collectie van de Fondation. De laatste personenauto’s van Berliet hebben een carrosserie van de Peugeot 402, terwijl Berliet zelf het chassis en de techniek maakt. Het zijn de nadagen van de autoproductie van het merk, na de oorlog wordt de focus alleen gericht op vrachtwagens en bussen die allemaal in de regio Lyon worden gebouwd.
Foto: Renault IK 1920
De collectie van de Fondation laat natuurlijk de volledig historie van Berliet van zowel de personenauto’s, vrachtwagens als bussen zien inclusief een indrukwekkende verzameling motorblokken. Opgericht in 1982 is de stichting zich al snel gaan toeleggen op alle in de regio Lyon geproduceerde merken plus de totale Franse historie op het gebied van vrachtwagens en bussen. Dat betekent dat Renault en SAVIEM volop aan bod komen. Een Renault EG uit 1915 met vierwielaandrijving en vierwielbesturing werd in die tijd door het Franse leger getest en ook in gebruik genomen. Ook de Renault EP uit hetzelfde bouwjaar kreeg een militaire bestemming, want we mogen niet vergeten dat de ontwikkeling van de vrachtwagen in positieve zin werd beïnvloed door oorlogen en de bestellingen die het leger deed.
Foto: Renault EG 1915
Foto: Renault EP.
De jaren dertig zijn goed vertegenwoordigd, onder meer door een Renault TN6H, de bekende Parijse stadsbus met open platform aan de achterkant. Maar ook een hoekige ABG vrachtwagen uit 1936, de meer afgeronde AGR2 uit 1937 en een prachtige AGK D uit hetzelfde bouwjaar volledig uitgevoerd in de versie gebruikt door de Compagnie Générale Transsaharienne voor de in die tijd veelvuldig uitgevoerd woestijndoorkruisingen. De uitgebreide restauratie van alle getoonde voertuigen gaat verder dan het herstellen in de originele staat. De chassis lijken volledig gelakt gladder dan ijs en het houtwerk zou in de chique kamer van een woonhuis niet misstaan. Ook worden diverse chassis en opengewerkte motoren tentoongesteld vooral voor educatieve doeleinden. Jammer voor de liefhebber, maar de collectie van de Fondation is niet vrij toegankelijk. Donateurs krijgen één keer per jaar de gelegenheid een bezoek te brengen en verder ontvangt de organisatie veel groepen studenten, Renault-dealers, historici, oud-Berliet-medewerkers etc.
Foto: Renault ABG 1936
Daarnaast is de Fondation een kenniscentrum en heeft de beschikking over een archief bestaande uit tienduizenden documenten en foto’s die op verzoek kunnen worden geraadpleegd. De archieven en kantoren zijn gevestigd in de villa die de familie Berliet in 1911 liet bouwen. De scepter bij de Fondation werd lange tijd ondanks zijn hoge leeftijd fier gezwaaid door Paul Berliet, de zoon van Marius, die in 1949 op 30-jarige leeftijd zijn vader opvolgde. Hij stierf op 93-jarige leeftijd in 2012.
Wie het fantastische werk van de Fondation Marius Berliet wil steunen, kijkt op www.fondationberliet.org en wordt lid of donateur. Twee keer per maand geeft de stichting een kleurrijk bulletin uit en ieder jaar wordt in het voorjaar een uitnodiging gestuurd voor het zogenaamde Fête des Amis, een feestelijke gelegenheid om de collectie te bekijken. Verder geldt er voor leden en donateurs een speciaal tarief bij het opvragen van documentatie uit het archief.
Foto: Renault ZYAB 1932
Foto: SAVIEM JM240
Geen museum zo interessant of ze hebben nog het nodige in reserve staan. De Fondation koopt in principe nooit voertuigen, maar krijgt ze bijvoorbeeld van Renault, van het leger, van transportbedrijven etc. In Venissieux op de fabriek zijn er verschillende plaatsen waar voertuigen worden tentoongesteld. Er is een ontvangstruimte met een aantal panelen die de geschiedenis van de fabriek uiteenzet en waar een paar klassieke vrachtauto’s staan. In een oude fabriekshal wordt een overzicht gegeven van de vrachtwagens die in Venissieux zijn gemaakt, terwijl ook een kleinere ruimte is ingericht met personenauto’s van Berliet. Een officiële gast krijgt deze allemaal te zien. Maar dan tovert de PR-man een sleutelbos tevoorschijn en gaan we een afgesloten hal binnen waar een deel van de zogenaamde reserves staat. En wie in de strakke hallen van de Fondation de sfeer van een oude fabriek mistte, die komt hier volledig aan zijn trekken, met als groot verschil dat deze ruimtes nooit voor publiek worden geopend.
Rijendik staan allerhande voertuigen opgesteld, waarbij opvalt dat het aandeel SAVIEM en Renault hier behoorlijk groot is. Belangrijk om in historisch verband te melden dat Berliet met ingang van 1974 een filiaal wordt van Renault. Per 1 januari 1980 gaan Berliet en Saviem verder als Renault Véhicules Industriels (RVI).
Militaire trucks, twee VAB’s waarvan één een bijzonder prototype, oude bussen en wellicht opmerkelijk twee concepten die uiteindelijk tot de Renault Magnum hebben geleid. Liefhebbers kennen ze nog, de Virage VE10 en VE20 staan een beetje zielig te verstoffen. Op het fabrieksterrein is ook de restauratiewerkplaats te vinden waar kundige lieden en vrijwilligers wonderen verrichten. Gelukkig komen we regelmatig voertuigen van de Fondation tegen op evenementen zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse Rétromobile, dus wie geduld heeft ziet ze uiteindelijk allemaal wel een keertje buiten komen.