Hanna Verboom, filmmaker, over psychische aandoeningen:
Tekst Inge Pauw Beeld Jeroen Dietz
Toen actrice en sociaal ondernemer Hanna Verboom twintig jaar was kreeg ze de diagnose bipolaire stoornis. Haar werd aangeraden het geheim te houden zodat het haar carrière niet in de weg zou zitten. Twintig jaar later maakt ze twee baanbrekende documentaires over ‘psychische variatie’. Ze pleit voor openheid.
‘Psychisch lijden is universeel, onderdeel van ons mens-zijn. Als je er zelf geen ervaring mee hebt, kent iedereen wel iemand, een kind, een vriendin, die ergens mee worstelt. Lijden hoort erbij, dat is onlosmakelijk verbonden aan leven. Alleen hebben we er niet altijd ruimte voor in deze maatschappij.’
‘Op mijn 20e, nadat ik twee psychoses had doorgemaakt en anderhalve maand ben opgenomen. Vanaf mijn 16e had ik heftige depressies die omsloegen in heel veel energie. Achteraf viel het kwartje maar op dat moment wist ik niet wat het was. In eerste instantie was de diagnose een opluchting omdat het handvaten bood. Maar toen ik erover ging googelen en lezen, schrok ik van het negatieve beeld over psychische aandoeningen. Ik kreeg het gevoel dat mijn leven voorbij was. Ook omdat mij verteld werd dat ik geen actrice meer kon zijn maar een regelmatig leven moest gaan leiden. En ik moest het geheim houden. Ik realiseerde me dat er echt wel iets mis was met me en ik vroeg me af of ik het leven dat ik ambieerde nog wel kon vormgeven.’
Naam:
Hanna Verboom (40), is actrice, filmmaker en sociaal ondernemer.
Als dochter van ontwikkelings-werkers bracht ze haar jeugd door in Oost-Afrika. Na het opbouwen van een carrière als actrice, richtte ze Get it Done op; een stichting die mensen inspireert en activeert om anderen te helpen. Daarnaast startte Hanna in 2014 Cinetree, een filmclub met een missie, vanuit een sterk geloof in de kracht van een goed verhaal.
Hanna is getrouwd met Ralf en moeder van dochter Sara James (4) en zoon Samuel (2).
De documentaires Uit de schaduw en Samen uit de schaduw zijn gratis te zien op cinetree.nl/uitdeschaduw. Kijk hier ook voor doorverwijzingen en conversationstarters.
‘Ik had geluk dat ik bij de tv-serie De Co-assistent een werkgever kreeg die in mij geloofde. Ik durfde hem mijn diagnose toe te vertrouwen. Hij ging er goed mee om en zorgde ook voor een vangnet om mij heen. Ik heb vier jaar in die serie gespeeld en in die periode was ik ook stabiel. Ik slikte toen wel medicijnen.’
‘Schaamte, stigma, begrijpen de mensen het wel? Dat hield mij tegen. Toch had ik in mijn onderbuik wel altijd het gevoel dat ik hier open over wilde zijn; dat het negatieve beeld niet klopte. De mensen die ik ontmoet had toen ik was opgenomen, waren bijzondere, gevoelige en leuke mensen. Ik realiseerde me dat het beeld dat we hebben van psychisch zieke mensen niet klopt. “Ooit, als ik het durf, ga ik erover vertellen”, nam ik me voor.’
‘Tijdens de zwangerschap van mijn tweede kind werd mijn moeder ziek. Ik had altijd wel gemerkt dat zij psychisch kwetsbaar is, maar daar was nooit een naam aan gegeven. De stilte daarover heeft mij gevormd als kind. Ik wil graag dat mijn kinderen weten dat het niet aan hen ligt als ik een moeilijke periode heb. Ik wilde een documentaire maken met mijn verhaal, waarin ik mezelf omarm met ook mijn schaduwkant. Ik had inmiddels Cinetree (streamingsdienst met een kwalitatieve filmselectie en eigen documentaires, red.) opgericht. Ik geloof in de kracht van authentieke verhalen en voelde dat ik ook mijn verhaal mocht delen. Die eerste docu was in een paar dagen gemaakt.’
‘Dat kwam naar voren in een gesprek met psychiater Dirk de Wachter. Ik vind stoornis een lastig woord, het stigmatiseert. Een stoornis zou het idee kunnen geven dat mijn leven verstoord is. Ik wil het niet bagatelliseren, het is absoluut zwaar soms en dan moet ik opletten hoe ik mijn energie manage, maar veel mensen hebben een rugzakje en uitdagingen horen bij het leven. Psychische variatie vind ik veel menselijker en meer de lading dekken.’
‘Ja, dat is de realiteit. Hij heeft vaak gezien hoe mensen behandeld werden op het werk als ze open waren over hun diagnose. En er dan bij een ontslagronde uit lagen. Evelien Brouwers, hoogleraar aan de Universiteit Tilburg deed onderzoek: 64 procent van de werkgevers zegt mensen met een psychische kwetsbaarheid niet aan te nemen. Dat is heel veel, dus logisch dat mensen besluiten om daar niets over te zeggen.’
‘Ik snap heel goed wat Dirk de Wachter zei, je wil natuurlijk dat iedereen er open over kan zijn. Maar die 64 procent is nog wel de realiteit. Je wil niet tegen dat stigma aanlopen. Het blijft nog altijd spannend als je in de vacaturefase zit. Of je het dan al vertelt is een afweging die iedereen zelf moet maken.'
'Wij touren nu al twee jaar lang met onze tweede docu Samen uit de schaduw. Minstens een keer in de twee weken sta ik ergens op een podium, voor studenten of zoals onlangs voor managers en directie van Randstad. Telkens weer zulke open en ontroerende bijeenkomsten. Dan vertel ik dat ik geloof in het aanstellen van vertrouwenspersonen die ervaringsdeskundige zijn. Daar vind je de ruimte om kwetsbaar te zijn. Anders blijft het toch in de schaduw en melden mensen zich ziek. Burn-out bijvoorbeeld is iets meer sociaal geaccepteerd. En dat label wordt denk ik veel door mensen aangevoerd die eigenlijk mentale gezondheidsproblemen hebben.’
‘Zeker, als je kijkt naar werkdruk, de telefoon die altijd aan staat dus wijzelf ook. De versplintering in de aandacht. Ook hier maakten we een docu over met Erik Scherder: Je aandacht verdient aandacht. We leven minder in verbinding, veel communicatie gaat via een scherm. Ik zie wel een onderstroom, een gemeenschappelijke bewustwording, dat mensen zo niet willen leven en dit ook niet willen voor hun kinderen.'
'Na de eerste docu Uit de schaduw heb ik duizenden reacties gehad en nog steeds loopt dat door. Toen merkte ik hoe groot de kracht is van kwetsbaarheid. Het klinkt cliché: kwetsbaarheid is kracht, maar het is echt zo. Omdat het betekent dat je jezelf volledig omarmt, ook dat deel van jezelf in de schaduw. Het is ontwapenend als we elkaar ontmoeten en herkennen in onze kwetsbaarheid. Het gaat om het meest wezenlijke wat er is: mag ik er zijn? Ben ik oké, ook als ik mezelf heel lang heb gediskwalificeerd vanwege een diagnose?’
Sorry, we missed you: ‘Briljante film van Ken Loach over de grote druk (en onrechtvaardigheid) waar mensen in hun werk mee te maken hebben.’
Hors normes: ‘Mijn absolute favoriet! Van de makers van Les Entouchables. Deze enorme hit in Frankrijk gaat over twee vrienden, Bruno en Malik, die kansarme jongeren opvangen. Zo ontroerend en hoopvol!’
Un autre monde: ‘Deze film biedt een kijkje in het leven van een gezin op het moment dat de vader een burn-out krijgt. De film toont een herkenbaar, belangwekkend verhaal over de moeilijke keuzes die we moeten maken in het leven.’
Om het interview met Cinetree oprichtster Hanna Verboom te vieren, kijken leden via Ledenvoordeel FNV nu de eerste twee maanden gratis naar de unieke verzameling aan films en documentaires in dit online filmhuis! Bekijk het voordeel via ledenvoordeelfnv.nl.