Tekst Frank Smit Illustratie Rhonald Blommestijn Beeld Beeldredaktie / Christiaan Krouwels
Met je voeten in het warme tropische zand overleggen met je collega’s in Nederland? Het kan! Steeds meer mensen gaan op workation, waarbij je vakantieadres je tijdelijke werkplek is.
De pandemie heeft ons anders doen kijken naar hoe, wanneer en waar we ons werk doen. Praktisch alle beroepen bleken prima (deels of helemaal) vanuit huis te kunnen. Thuiswerken nam sinds begin 2020 dan ook een enorme vlucht. En ondanks dat tegenwoordig steeds vaker de weg terug naar kantoor wordt gevonden, is het aantal mensen dat op afstand (remote) werkt stukken hoger dan voor corona. Parallel daaraan steeg ook het aantal werknemers dat het zorgvuldig ingerichte thuiskantoor (tijdelijk) inruilde voor een werkplek buitenshuis. Het café op de hoek, een pittoresk hutje op de Veluwe of zelfs een parelwit zandstrand op Bali.
Lang was zo’n werkplek in het buitenland vooral iets voor ICT’ers en freelancers. Maar de laatste jaren trekken ook steeds meer mensen in loondienst de stoute slippers aan, met laptop op schoot onder de Spaanse zon. Een workation, zoals zo’n combinatie van werken en vakantie wordt genoemd. Ga je zelfs een stapje verder en reis je veel rond zonder vaste werkplek, dan heet iemand een digital nomad.
Zo’n workation kan individueel, maar ook bedrijven organiseren steeds vaker een workation voor hun medewerkers. Er zijn zelfs reisbureaus die zich specialiseren in het organiseren van zo’n trip. Ze zorgen voor goede verblijfsplaatsen en werkplekken in het buitenland. Want je wilt natuurlijk wel verzekerd zijn van een goede werkplek en stabiel (en veilig) internet.
Een andere werkomgeving kan inspireren en motiveren. Zeker wanneer die omgeving een plek is waar de werknemer zich goed voelt en gelukkig is. Maar daarmee liggen ook de verleidingen op de loer die bij die vrijheid horen. Op afstand werken, of dat nou thuis, in een café of op het strand is, vraagt om discipline van de werknemer. En om een andere manier van leidinggeven voor werkgevers. Geen controle meer op elk moment van de werkdag, maar op basis van vertrouwen. Zowel voor werknemer als werkgever geldt: de een kan daar beter mee omgaan dan de ander.
Of en in welke mate je vanaf een locatie in het buitenland kunt werken, bespreek je met je werkgever. Hij is niet verplicht om dat verzoek in te willigen, het is geen recht. Een wetsvoorstel dat daar verandering in moest brengen werd vorig jaar afgewezen. Daarom probeert de FNV nu in de cao’s afspraken hierover te maken. Wanneer je werkt vanuit het buitenland kan dat gevolgen hebben voor de werkgever. Hij kan te maken krijgen met bijzondere verplichtingen, zoals het lokale arbeidsrecht, belastingen en sociale zekerheid. Ook is je werkgever verplicht om jouw gezondheid en veiligheid te beschermen. Hij moet onder andere zorgen voor een veilige en goede (thuis)werkplek.
Sta jij te trappelen om je workationverzoek in te dienen? Bereid je dan goed voor. Bedenk welke bezwaren je leidinggevende kan hebben en denk mee over oplossingen. Kies bijvoorbeeld een locatie waar de stroomvoorziening en het internet stabiel zijn. Zet ook alvast jouw voorstel over je bereikbaarheid en (ergonomische) werkplek op papier. En wat gebeurt er als je (langdurig) ziek wordt?
Denk ook goed na over je werktijden. Zit jij om 4 uur ’s nachts achter je laptop om vanuit Brazilië de dagstart met je collega’s in Nederland bij te wonen? Complimenten voor je arbeidsethos! Maar helemaal verantwoord is het niet. Zelfs onder de mooiste sterrenhemel is nachtwerk extra belastend. Maak hier dus goede afspraken over. Denk bijvoorbeeld aan een tijdzone van maximaal 2 uur verschil, zodat de werktijden redelijk gelijk blijven aan die van je collega’s in Nederland. Wil je verder weg? Stel dan voor om later te beginnen of neem wat vakantie-uren op en werk kortere dagen.
Leg alle afspraken schriftelijk vast, zodat er geen misverstanden over kunnen ontstaan. Staat alles op papier? Dan is het tijd om de koffer in te pakken en te genieten!
‘M’n leidinggevende twijfelde wel even toen ik met het verzoek kwam om 3 maanden naar Zuid-Afrika te gaan en daar vakantie en werk te combineren. Ik stuur een team van beleidsadviseurs aan. Ze vroeg zich af hoe ik dat dan ging doen. Maar tijdens corona heb ik 2 jaar lang hetzelfde gedaan en daar heb ik nooit iemand over gehoord, dus ik zie geen verschil. Uiteindelijk ging ze ermee akkoord. We hebben afgesproken dat er niet meer dan 2 uur tijdsverschil mag zitten tussen de werkplek en Nederland. Dat vind ik een logische stelregel. Verder gelden gewoon de standaard thuiswerkafspraken.’
‘Eigenlijk bevalt het nog beter dan ik me van tevoren had voorgesteld. Ik ervaar meer rust in het werk en ben veel productiever dan wanneer ik thuis werk, laat staan op kantoor. M’n agenda is leidend en m’n verantwoordelijkheidsgevoel is nog steeds even hoog, maar het beheerst niet meer mijn leven. Dat deed het thuis wel. Hier kijk ik om me heen en denk: er is nog zoveel meer in de wereld dan alleen maar werk. Het weer is prachtig, ik kijk vanuit het huis uit op een mooi meertje. Alle omstandigheden maken het zo fijn. Zelfs een lastig gesprek is dan eigenlijk geen lastig gesprek meer.’
‘Bij Athora is plaats- en tijdsonafhankelijk werken ons motto. Daar is het bedrijf heel flexibel in. Op werkdagen moet je alleen wel bij de vergaderingen zijn. Verder zijn er eigenlijk geen restricties. Er is dus ook geen maximale tijdzone of zoiets. Een collega werkt bijvoorbeeld vanuit Brazilië, die heeft daar een huis. En een ander heeft een tijd vanuit Australië gewerkt, die is daar naartoe geëmigreerd met haar man. Vanwege de veiligheid is er wel een rode lijst met uitgesloten landen. China, Noord-Korea. Een land als Hongarije is ook een beetje onhandig, omdat ze daar andere regelgeving hebben.’
‘20 jaar geleden heb ik een huis gekocht in Zweden. Daar ga ik regelmatig naartoe. Met de auto, neem ik al m’n zooi mee. Maximaal een week of twee. Langer kan wel, maar dat wil ik zelf niet. Ik vind het belangrijk om geregeld m’n collega’s te zien en te spreken. Anders verlies je de binding met het bedrijf. M’n leidinggevende moest er wel aan wennen dat ik vanuit het buitenland werk. Zelf gaat hij regelmatig naar kantoor. Ik zet in m’n agenda wanneer ik in Zweden ben, zodat mensen weten dat we elkaar op die momenten niet fysiek kunnen ontmoeten. Een stukje verwachtingsmanagement. Dan weten m’n collega’s waar ze aan toe zijn.’