Meteorologen
Tekst Bas Popkema Beeld Jeroen Dietz
Hij ploegde als scholier op z’n fiets door de sneeuwstorm van 1979. Zij werd geboren ná de Elfstedentocht van 1997. RTL-weerman Reinier van den Berg (61) en NOS-weervrouw Roosmarijn Knol (26) schelen een generatie, maar delen hun passie voor zon, sneeuw en storm.
Het is elke keer weer een spannend moment: ’s ochtends de gordijnen opentrekken. ‘Als je de avond ervoor op tv hebt verteld dat het zonnetje schijnt en dan is het tóch bewolkt … Dan zit ik echt te balen aan de keukentafel! Jij vast ook?’, zegt Roosmarijn. Er wordt geestdriftig geknikt aan de overkant. ‘Dan ben ik wel een beetje van slag’, reageert Reinier. Roosmarijn (lachend): ‘Soms houdt het weer zich gewoon niet aan onze verwachting hè.’
Aan tafel zitten twee mensen bij wie het weer als rode draad door hun leven loopt. Reinier herinnert zich nog dat hij op z’n 7e met Sinterklaas een opschrijfboekje kreeg. ‘Zodat ik de weersomstandigheden kon bijhouden. Mijn broer Wim – zes jaar ouder – was daar al heel druk mee. Hij had allerlei weermeters in de tuin geïnstalleerd. Ik was superblij dat ik eindelijk mee kon doen. Nog altijd vind ik die hele “weermachinerie” fascinerend. De afwisseling, de kracht van de verschijnselen.’ Ook Roosmarijn was vroeger al in weer en wind buiten te vinden: ‘Ik was – en ben – een paardenmeisje.’ Bij een beroepskeuzetest, rond haar 14e, zei ze dat ze weervrouw wilde worden. ‘Pas veel later hoorde ik dat mijn ouders zich daar wel wat zorgen over hadden gemaakt. De kans dat het zou lukken was natuurlijk best klein.’
Maar tot haar eigen verbazing belandde ze als weervrouw voor de buis. ‘Na mijn studie Bodem, Water en Atmosfeer in Wageningen kreeg ik een baan bij Weerplaza. Daar presenteerde ik al snel het weer voor regionale omroepen. Toen ik hoorde dat NOS-weerman Gerrit Hiemstra ging stoppen, heb ik meteen gesolliciteerd. Ik dacht wel: ben ik niet te jong? Er waren ruim zeventig sollicitanten, maar ik kreeg de baan. Ik was zó blij! Het is echt een eervolle taak om op nationale tv over het weer te mogen vertellen.’
Je zou het misschien niet verwachten, maar zo’n weerbericht is echt een ‘eigen’ verhaal. Voordat ze voor de camera gaan, kruipen Reinier en Roosmarijn zelf achter de computer om de verschillende weermodellen te bestuderen. Reinier: ‘Zat jij gisteren ook te worstelen met die kans op laaghangende bewolking aan de kust?’ Ja, dat had Roosmarijn ook.
'Het is de kunst om uit de berg aan weermodellen de juiste informatie te halen’, zegt ze. ‘Daar komt veel meteorologische kennis bij kijken. En veel ervaring. Door de jaren heen leer je bijvoorbeeld dat het weer in bepaalde situaties net wat anders uitvalt dan de modellen aangeven. In je weerbericht zit ook altijd iets van jezelf. Van je persoonlijkheid, van wat je belangrijk vindt om te noemen. Ik doe de presentatie ook bewust uit m’n hoofd, zodat ik nog wat kan improviseren.’
Vergeleken met dertig, veertig jaar geleden zijn er véél meer – en veel betere – weergegevens beschikbaar. Reinier: ‘Ik kom nog uit de tijd dat je zelf met weerkaarten zat te puzzelen hoe het weer zich zou ontwikkelen. Je had je kennis van fysica en meteorologie heel hard nodig. Nu ook nog, maar dan vooral om de weermodellen te duiden die het weer voorspellen.’
Hij geeft een voorbeeld van hoe het in de jaren tachtig ging: ‘Bij Meteo Consult – waar ik toen werkte – maakten we elke week een vijfdaagse weersverwachting voor Europa. Daar was je een hele dag mee bezig. Nu kun je dat in een tel uit je computer tevoorschijn halen.’
Wat volgens de twee eigenlijk amper veranderd is, is de manier waarop het weer gepresenteerd wordt. ‘Uiteindelijk zien die twee tot drie minuten op tv er nog grotendeels hetzelfde uit’, zegt Reinier. ‘Alhoewel: kijkersfoto’s deden we vroeger niet. Dat kon ook niet: je kon wel een zonsopgang fotograferen, maar vervolgens moest je het rolletje laten afdrukken. Dat duurde veel te lang.’
Bij RTL hadden Reinier en z’n collega John Bernard daar iets leuks op bedacht. ‘Wij hadden een stapeltje foto’s liggen die we uit tijdschriften hadden geknipt. Bij een weerfenomeen konden we dan altijd wel een mooie foto inscannen.’
Tegenwoordig krijg je een stortvloed aan kijkersfoto’s in je inbox, weet Roosmarijn. Bij een prachtige zonsopkomst of een bijzonder weerfenomeen kunnen het er zomaar 500 zijn. ‘Ik selecteer altijd zelf welke foto’s we laten zien. Maar het is wel lastig kiezen hoor!’
Eén thema staat de laatste jaren steeds nadrukkelijker op de agenda: klimaat. Reinier: ‘Toen ik begon, was dat eigenlijk nog een onderwerp aan de horizon. Nu hebben RTL en NOS speciale klimaatspecialisten om op tv te vertellen over de ontwikkelingen. Als meteoroloog sta ik toch vaak nog versteld. Pas bleek uit onderzoek dat de heetste zomerdagen nu 4 graden warmer zijn dan een halve eeuw geleden! Heel zorgwekkend. Naast mijn werk als tv-presentator maak ik daarom veel tijd vrij om hier lezingen over te geven. Ik gebruik m’n bekendheid om mensen bewust te maken van de ernst én van wat ze kunnen doen.’
Wat ze allebei dubbel vinden: voor een meteoroloog is klimaatverandering ook weer razend interessant. ‘Want je weet niet hoe het zich gaat ontwikkelen’, zegt Roosmarijn. ‘Ik merk wel dat ik het in mijn weerberichten alleen zijdelings aanstip. Ik ben niet de klimaatexpert van de NOS. Maar als er bijvoorbeeld langdurig extreem hoge temperaturen zijn, noem ik de link met klimaat wel. Tegelijk: als het in januari een keer opvallend warm en zonnig is, wil je dat mensen daar gewoon van kunnen genieten.’
Voordat de twee afreizen naar Hilversum – vanavond staan ze allebei voor de camera – moet Reinier nog even één kennistip kwijt aan z’n collega. Als je de kans krijgt, moet je zeker een keer meedoen aan een tornadojacht in de VS. Daar leer je zoveel van: het is weertraining in de meest extreme zin. ’s Ochtends zit je samen weer- modellen te besturen, ’s middags ga je op de tornado af.’ Ze krijgt er wel een winstwaarschuwing bij: ‘Wij kregen vuistgrote hagelstenen over ons heen.’
Roosmarijn: ‘Mensen reageren vooral als een weersverwachting niet helemaal raak was. En: als vrouw krijg je van alles te horen over je kleding, vooral als je hakken draagt, haha!
Reinier: ‘Omdat ik me online best vaak uitspreek over klimaatverandering, krijg ik – vooral via X – een behoorlijke bak ellende over me heen. Maar ik laat me daar niet door weerhouden.’
Reinier: ‘Ik houd vooral van de uitersten. Onweer is waanzinnig, daarvoor ga ik echt m’n bed uit. En als er veel sneeuw valt ergens in het land, ga ik ernaartoe.’
Roosmarijn: ‘Zo’n droge, koude winterdag waarbij het lekker vriest en tegelijk de zon heerlijk schijnt!’
Roosmarijn: ‘Storm Eunice, in februari 2022. Het was de eerste ‘code rood’-storm sinds ik was gestart met fulltime werken in de weerkamer.’
Reinier: ‘De sneeuwstorm van februari 1979. Ik zat in 5 vwo en moest op de terugweg met m’n fiets over de sneeuwduinen klimmen.’