Tekst en beeld Rob Nelisse
De cao Metaal & Techniek loopt af op 1 april 2024. In februari starten de onderhandelingen voor de nieuwe cao van de Metaalbewerking, Installatietechniek, Carrosseriebedrijven, Isolatiebedrijven en Goud- en zilvernijverheid. Eerste onderhandelaar Peter Reniers: ‘De Metaal & Techniek is een sector waar ambacht en High Tech samenkomen voor een duurzame toekomst. De energietransitie, verdergaande automatisering en digitalisering zijn de grote uitdagingen waar de sector voor staat. Tegelijkertijd is er enorme krapte op de arbeidsmarkt. De werknemers hebben het voor het kiezen. De inzet van cao-partijen is dat de Metaal & Techniek de eerste keuze wordt van de nieuwe werknemers en om ze vast te houden in de sector.’
‘De aantrekkelijkheid van de sector moet sterk verbeterd worden. De beloning moet beter en de werknemer moet meer zeggenschap krijgen over arbeidstijden. Als je een serieuze sector wilt zijn, dan moet je echte banen bieden. Dus minder flexbanen en na 9 maanden een vast contract. Verder willen we afscheid nemen van de jeugdlonen. De sector moet gewoon het lef hebben om dat neer te zetten,’ aldus Peter.
De looneis komt te liggen in de brede marge tussen 5% en 14%, afhankelijk van de looptijd van de nieuwe cao en de inflatieverwachting tijdens de looptijd. De huidige cao had een lange looptijd van 30 maanden. Precies in die periode, na de Russische inval in Oekraïne, piekte de inflatie om vervolgens weer te dalen. Peter kijkt terug: ‘De werkgevers hebben de dans van de inflatie ontsprongen. De werknemers zitten met een groot gat van verloren koopkracht. Dat willen we herstellen. We gaan het koopkrachtverlies compenseren én de koopkracht verbeteren. Naast de afschaffing van de jeugdlonen willen we dat het minimumuurloon naar 16 euro wordt verhoogd. Dat is arbeidsvoorwaardenbeleid FNV.
Verder moet het hele loongebouw in de Metaal & Techniek opgetrokken worden. Want het minimumloon per 1 januari 2024 raakt de onderkant van ons loongebouw. We bungelen als sector momenteel onderaan, we moeten weer naar
boven komen.’
Een jaar geleden presenteerden de werkgevers het Aanvalsplan Metaal & Techniek. Doelstelling van het aanvalsplan is om meer te investeren in de scholingsfondsen zodat de opleidingen beter aansluiten op de praktijk. Tweede onderhandelaar Albert Kuiper legt uit: ‘De werkgevers willen daarbij een baangarantie van 10 jaar geven wanneer je als nieuwe werknemer in de Metaal & Techniek komt werken. Wij vinden dat dat aanbod niet alleen voor nieuwe werknemers moet gelden. De baangarantie moet worden uitgebreid naar alle bestaande 360.000 werknemers in de Metaal & Techniek zodat zij dezelfde rechten krijgen als nieuwe werknemers. Aantrekken en vasthouden van werknemers is keihard nodig om de energietransitie mogelijk te maken. De overheid draagt 50% bij in het aanvalsplan. Daarin is 1 miljard euro in 10 jaar tijd begroot voor scholing en omscholing van werknemers in de hele technieksector. De sociale partners hoesten de resterende 50% op. Dit geeft een behoorlijke stimulans om in de Metaal & Techniek te komen werken. Je hebt dan ook echt een goed pakket arbeidsvoorwaarden nodig wil je voorkomen dat werknemers de sector voortijdig verlaten en de investering wegstroomt.’
Jongeren hebben grote moeite om te voorzien in de kosten van levensonderhoud. De boodschappen zijn duur en de hoge woonlasten drukken zwaar. Dat jongeren voor hetzelfde werk minder betaald worden dan oudere werknemers is niet meer van deze tijd. Albert: ‘We verwachten dat we over de jeugdlonen afspraken kunnen maken. We willen van de jeugdlonen af.
Tot nu toe is dat niet gelukt. Onze sector loopt daarin achter. Hierdoor is er ook te weinig instroom van leerlingen in de Metaal & Techniek. We moeten zorgen dat we dat erbij poetsen.’ Peter: ‘De jeugdlonen moeten worden afgeschaft. Want de kracht van onze toekomst ligt in het waarderen van alle arbeid, ongeacht de geboortedatum op het identiteitsbewijs.’
Op het onderwerp arbeidstijden pleit Peter voor forse vernieuwingen. ‘Het verplichte overwerken moet worden afgeschaft, zoals dat in de Metalektro eerder al gebeurde. Er moeten meer verlofmogelijkheden komen, zoals mantel- en zorgverlof voor ouder, partner of kind. En de wachtdag bij ziekte gaan we afschaffen. Dat is echt niet meer van deze tijd. Deze sector moet volwassen arbeidsverhoudingen krijgen met een betere overlegstructuur tussen werkgevers
en werknemers zodat er niet altijd een conflict is. De Metaal & Techniek is nog te veel een ouderwetse sector. Dat moet veranderen, er is behoefte aan een cultuurdraai. Het afpakken van een vakantiedag bij ziekte past daar echt niet in.’
Vooral in de installatiebranche komt het veel voor dat werknemers enorm lange reistijden hebben naar het werk. Peter: ‘Woon-werk verkeer is in je eigen tijd, maar de reistijd van standplaats naar werkplek is werktijd. Het moet duidelijk zijn dat reistijd is werktijd!’
Albert: ‘Een verlenging van de RVU-regeling (Regeling Vervroegde Uittreding) is hard nodig, want na 1 december 2025 is aanmelden voor de regeling niet meer mogelijk. We zijn samen met werkgeversvereniging VNO/NCW een lobby gestart richting de overheid. Zeker voor de zware beroepen is deze regeling heel belangrijk. Het verlengen van de regeling is een stroperig proces. Als de nieuwe cao langer loopt dan een jaar, dan is het noodzakelijk om nieuwe afspraken te maken over de RVU. We komen steeds dichter bij de einddatum. Dan moet je er iets over afspreken. Wij zetten in op verlenging.’
Volgens Albert moet de vakbond een steviger positie krijgen in de bedrijven. ‘Tegenwoordig worden tussen de directeur en willekeurige groepjes werknemers afspraken over bijvoorbeeld werktijden gemaakt.
Wij vinden dat niet van deze tijd. Daar hoort een professionele partij bij te zitten. En wij vinden dat wij als FNV Metaal die partij moeten zijn. De meeste bedrijven in de Metaal & Techniek zijn klein van omvang en hebben dus geen medezeggenschap.’ Peter voegt daaraan toe dat de jongeren een belangrijke doelgroep zijn van FNV Metaal. ‘De jongeren zijn de meest kwetsbare groep. Gelukkig kiezen steeds meer jongeren ervoor om zich bij de vakbond aan te sluiten. Samen staan we sterker. Als vakbond moeten we de jongeren meer betrekken zodat de nieuwe generatie invloed heeft op hun arbeidsvoorwaarden. Jongeren willen goed worden beloond en parttime werken moet normaal worden in de sector. Als ze hun positie willen versterken dan komen ze automatisch bij ons terecht. Je kunt de jongeren weer betrokken krijgen bij het vakbondswerk door ze er mede-eigenaar van te maken. Ze moeten kunnen zien dat ze echt invloed hebben op de arbeidsvoorwaarden. Daarbij moet duurzaamheid in de breedste zin van het woord beter op de kaart worden gezet. Want een duurzame toekomst is voor de jongeren een belangrijke component van het imago van de vakbond. Bovendien wil ik graag naar een landelijke vakbondsdag om de werknemers in de sector te betrekken bij arbeidsvoorwaardenvorming.
Zowel in de installatietechniek als in de metaalbewerking zie je dat er na twee jaar een groot verloop is. Om dat tegen te gaan moeten we werknemers meer perspectief bieden met ruimte voor opleidingen en voor groei. Daarvoor hebben we de scholingsvouchers. Die opleiding moet je dan wel onder werktijd kunnen doen. Als de opleiding bij het vak hoort, dan valt het onder verantwoordelijkheid van de werkgever. Wil je aantrekkelijk zijn als bedrijf, faciliteer scholing dan met tijd en geld en zorg dat de werknemer de keuze heeft in opleidingsmogelijkheden. Bied perspectief!’