WERKDRUK 3
‘ALSOF JE EEN MARATHON ZONDER FINISH LOOPT’
Tekst Ronald de Kreij Beeld Doon van de Ven
Universitair docent Pien Bos ziet harde en zachte factoren die bij elkaar opgeteld kunnen leiden tot werkdruk. Te veel moeten in te weinig tijd, bijvoorbeeld, of geen vaste aanstelling hebben. En wordt het allemaal te veel, dan ontstaat stress en gaan mensen er onder lijden.
Pien Bos: ‘De medewerkers worden geacht om continu te presteren op de toppen van hun kunnen’
Wie? Pien Bos
Wat? Universitair docent
Waar? Universiteit voor Humanistiek, Utrecht
Werkdruk? ‘Is absoluut een thema.’
Pien Bos:
‘Naast universitair docent ben ik als vakbondskaderlid namens de branche Onderwijs & Onderzoek ook lid van het sectorbestuur van FNV Overheid. Ik weet hierdoor uit eigen ervaring én door wat ik in vakbondsverband van anderen hoor dat werkdruk een absoluut hot issue is onder de werknemers in mijn branche. Ook daarbuiten trouwens, maar dit terzijde.’
‘Kort samengevat komt het er op neer dat er te veel werk te doen is in te weinig tijd: lesgeven, onderzoek doen, contacten leggen, fondsen werven, onderzoeksresultaten publiceren… Het spreekt voor zich dat dit alles bij elkaar opgeteld leidt tot werkdruk. De grote vraag is echter: wanneer krijg je er stress van? Want dan gaan mensen er onder lijden.’
‘Ik zie harde en zachte factoren die kunnen lijden tot overmatige werkdruk. Een van de harde factoren is het langzaam opvoeren van de onderwijsopdrachten waardoor meer moet in minder tijd. Meer vakken, meer studenten, meer scripties, maar niet automatisch meer docenten. Eigenlijk gewoon pure bezuinigingen.’
‘Wat onmiskenbaar ook speelt is dat de wetenschap ontzettend competitief is. De druk om te publiceren bijvoorbeeld. Maar ook beter zijn dan de ander. Zelfs op het binnenhalen van onderzoeksgelden zit competitie. De medewerkers worden geacht om continu te presteren op de toppen van hun kunnen. Ook dat geeft stress.’
‘Onder zachte factoren versta ik oorzaken die op een andere manier stress veroorzaken. Heel veel universitair personeel heeft geen vast contract. Je kent het wel: dat veroorzaakt zorgen, zo niet stress, rond vragen als een hypotheek kunnen krijgen of niet, een gezin stichten of niet en zo meer.’
‘Wat ook speelt, is het onderwerp sociaal-morele veiligheid. Dit onderwerp staat inmiddels hoog op de FNV-agenda, ook voor de sector Overheid. Onderzoek heeft aangetoond dat op een bijna verbazingwekkend groot aantal werkplekken werknemers zich niet veilig voelen. Op departementen, bij de Belastingdienst, bij de politie, en dus ook op universiteiten. Nou ja, we kunnen er ook gewoon niet omheen; zie alleen al de publicaties hierover in de dagbladen. Ook sociale veiligheid, of beter gezegd sociale onveiligheid, veroorzaakt werkdruk en erger nog: stress.’
‘Een collega die het universitaire wereldje vanwege de werkdruk heeft verlaten maakte een vergelijking die me erg aansprak. Zij zei: “Het voelt alsof je een marathon rent en steeds maar nét de tussenposten haalt, maar nergens de finish ziet opdoemen.” Ik vind dit een treffende weergave van hoe ik denk dat veel collega’s zich momenteel voelen.’
‘Hoe deze problematiek op te lossen? Lastige vraag. Er is in ieder geval een rol voor de Universiteitsraden weggelegd. Die moeten zich ervan bewust zijn dat ze invloed kunnen uitoefenen op het taakstellingsbeleid en de daaronder liggende urennormering. De Landelijke Commissie voor Geschillen in Hoger Onderwijs heeft hierover een uitspraak gedaan. Dat was nadat onze Universiteitsraad na personeelsonderzoeken werkdruk als speerpunt had benoemd en instemmingsrecht claimde op het veranderen van urennormeringen. De werkgever was het hier niet mee eens, maar de geschillencommissie stelde de Universiteitsraad in het gelijk. Hierdoor heeft de Universiteitsraad invloed kunnen uitoefenen op het verlagen van werkdruk, maar niet genoeg. Nog steeds wordt de werkdruk als te hoog ervaren. Dus er is meer nodig.’