Tekst Karen de Jager Illustratie Xf&M Beeld De Beeldredaktie / Marijn Fidder, Bert Janssen
De laatste twee jaar is de loonkloof tussen mannen en vrouwen alleen maar groter geworden. Dat blijkt uit het Nationaal Salarisonderzoek 2023. Mannen verdienen nu 7,4 procent meer dan vrouwen. Eerder was dat 5 procent. En nee, vrouwen onderhandelen niet slechter.
Aan het einde van hun carrière lopen vrouwen bruto gemiddeld 300.000 euro mis, ongeveer anderhalve maand salaris per jaar. Daarom riep de FNV vorig jaar vrouwen tijdens Equal Pay Day op vanaf half november op hun mail symbolisch hun out-of-office aan te zetten. Volgens de berekening zouden vrouwen de rest van het jaar namelijk voor niets werken. Dit jaar werden vrouwen opgeroepen om massaal – op het werk of thuis – een loonklooffeest te organiseren. Tijdens een bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger, een debatcentrum in Amsterdam, organiseerde de FNV een informatief evenement, het Loonklooffeest. Het evenement was bedoeld als keerpunt in de strijd tegen de loonkloof. De ‘troepen’ moeten zich verzamelen.
Ilze Smit is projectleider van de nieuwe campagne FNV Voor Vrouwen. Ze is gepokt en gemazeld als het gaat om genderongelijkheid. ‘Als FNV zetten we hard in op gelijke beloning via cao-onderhandelingen, maar er is meer nodig. Daarom komen we met vrouwen in actie’, zegt Ilze Smit. ‘Zelfs als er goede cao-afspraken zijn, komt het voor dat vrouwen minder betaald worden dan mannen. Zij ontvangen precies het loon dat volgens de cao is afgesproken, maar mannen krijgen iets extra’s er bovenop.’ Soms in de vorm van meer salaris, soms in de vorm van een leaseauto of andere secundaire arbeidsvoorwaarden. Volgens het Nationaal Salarisonderzoek 2023 door Intermediair en Nyenrode Business Universiteit worden vrouwen voor hetzelfde werk bovendien vaak lager ingeschaald dan mannen.
Loondiscriminatie is verboden, maar blijkt in de praktijk moeilijk te bewijzen. En nee, vrouwen onderhandelen niet slechter dan mannen. Je assertief opstellen wordt beoordeeld als onvrouwelijk. Dan ben je een vrouw met haar op de tanden. En dat is maar een van de vooroordelen die geslecht moeten worden. De FNV biedt juridisch advies als vrouwen willen onderzoeken of ze te weinig salaris krijgen en daartegen in protest willen gaan.
FNV-ENQUÊTE LOONKLOOF
Het overgrote deel van vrouwen (85 procent) is zich bewust van het bestaan van de loonkloof. Dit blijkt uit een enquête die de FNV hield onder 1075 vrouwen (aug-okt). 55 procent van de respondenten heeft wel eens te maken gehad, of vermoedde dit, met de loonkloof. Meer dan 60 procent hiervan geloofde dat dit was op basis van gender.
40 procent van de respondenten die ongelijke beloning vermoedden heeft dit aangekaart. 82 procent van de mensen die een melding hebben gedaan, vonden dit proces niet goed verlopen. Er zijn vrouwen weggewuifd, er zijn vrouwen uitgelachen en in sommige gevallen heeft het bijgedragen aan geen contractverlenging.
De loonkloof kent een lange geschiedenis. Vrouwen die voor gelijke rechten opkomen, hebben het moeilijk. Maar ze wáren en zíjn er wel. De FNV heeft vrouwen en mannen nodig om ongelijke beloning te bestrijden. Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd binnen de FNV. Hoewel de helft van de werkende bevolking uit vrouwen bestaat, telt de FNV ‘slechts’ 37 procent vrouwelijke leden.
Er worden stappen gezet, maar de strijd is nog niet gestreden. Maart dit jaar is in het Europees Parlement de Richtlijn Loontransparantie aangenomen. Een historisch moment, zo beschrijft Europarlementariër Agnes Jongerius het moment op LinkedIn. ‘Dankzij deze wet wordt de verantwoordelijkheid straks omgedraaid. Niet de werknemer moet komen met bewijzen, maar de werkgever moet aantonen dat er geen loonkloof is. Daarnaast moeten vacatures duidelijk het salaris (of de salarisschaal) vermelden en mogen werkgevers niet meer vragen naar het vorige loonstrookje. Bovendien komt er ook een rapportageverplichting voor werkgevers met meer dan honderd werknemers. Zij moeten publiekelijk rapporteren over de status van de loonkloof op hun werkplek.'
'Met als kers op de taart: iedere werknemer heeft straks recht op informatie. Werkgevers moeten jaarlijks, op verzoek van werknemers, een overzicht geven van hun loon in vergelijking met het loon van collega’s die hetzelfde werk of werk van gelijke waarde doen’, aldus Agnes Jongerius in datzelfde LinkedIn-bericht. De FNV heeft er bij minister Karien van Gennip op aangedrongen vaart te maken met het in- en uitvoeren van deze nieuwe richtlijn, zodat iedereen de beloning krijgt waar hij of zij recht op heeft.
DE GECORRIGEERDE LOONKLOOF
Het tweejaarlijkse Nationaal Salarisonderzoek wordt gehouden door Intermediair en Nyenrode Business Universiteit. Voor het onderzoek zijn de salarissen en arbeidsvoorwaarden van ruim 23.000 mensen in loondienst geanalyseerd. De uitkomst betreft de gecorrigeerde loonkloof, de loonverschillen gecorrigeerd voor verschillen tussen mannen en vrouwen wat betreft opleiding, aantal uren, leeftijd, werkervaring, soort functie, woonplaats en branche. Bekijk het onderzoek fnv.nl/salarisonderzoek.
Lees meer over de campagne op fnv.nl/vrouw
Linda Schoolderman begon als ’19-jarig grietje’ bij een gemeente op de afdeling personeels- en organisatiezaken. Over salaris onderhandelde ze niet. Ze vertrouwde op haar werkgever, die zou wel goed voor haar zorgen. Tot ze begon aan de leergang Ambtenarenrecht en Arbeidsrecht. Toen ontdekte ze dat ze te laag was ingeschaald. Ze kreeg er drie periodieken bij, maar het vertrouwen in haar werkgever was voorgoed geschonden. Ze is er nog boos over als ze er over vertelt.
Door toeval ontdekt Mirjam Admiraal, destijds werkzaam als bedrijfsjurist bij Wehkamp, dat ze minder verdient dan een mannelijke nieuwe collega met minder juridische ervaring dan zijn. Tijdens een informeel gesprek vertelt ze wat ze verdient. Ze ziet de verraste reactie op het gezicht van haar collega, die mompelt dat hij meer verdient. Ze kaart het onderwerp aan bij haar leidinggevende, een vrouw. ‘Kan het kloppen dat mijn collega meer verdient dan ik?’ Haar leidinggevende beaamt haar vermoeden. Het blijkt uiteindelijk om 1.000 euro per maand te gaan.