(jullie tijd is voorbij)
Een eenvoudig gedachte-experiment. Denk aan de meest voorkomende Nederlandse mannennaam. Begint deze naam met een J? Eindigt ’ie met een N? Staat daartussen een A? Dat dacht ik al. In het Hollandse namenlandschap is de naam Jan alomtegenwoordig. Jan Six, Jan Pieterszoon Coen, Jan Wolkers, Jan Marijnissen, Jan Smit; ik doe slechts een greep uit een lange lijst van Jannen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de spreekwoordelijke Jan: Jantje-van-leiden, Jan Modaal, Jan met de pet, Jan Boezeroen en natuurlijk Jan met de korte achternaam. Wie weet: misschien heet jij, lezer, wel Jan!
Ik ken veel mensen die Jan heten, zoals waarschijnlijk iedereen in Nederland wel iemand kent die Jan heet. (Om deze analyse iets inclusiever te maken: Jantine, Janine, Janne, Janna, Jantsje, Jannetje, Janneke en andere afgeleiden van de naam Jan tellen ook mee.) Ik werd geïntroduceerd bij de Dagkrant door een oud-redacteur met de naam Jantine, en in de huidige redactie ontmoette ik, je raadt het al: weer een Jan. Onze contactpersoon van Oerol? Geert Jan. Inderdaad: Jan, Jan, Jan. Overal waar ik ga: daar staat een Jan (m/v/x). Begrijp me niet verkeerd – Jannen (en Jantines e.d.) worden door mij voor het overgrote deel erg gewaardeerd (Jan Pieterszoon Coen overigens niet), maar zo’n veel voorkomende naam kan voor de nodige verwarring zorgen. ‘Welke Jan?’ is een vraag die ik met regelmaat stel. Onlangs riep ik nog in wanhoop uit, terwijl iemand een verhaal vertelde over een gemeenschappelijke kennis:
WELKE JAN?!
En vanaf dat moment intrigeerde de naam Jan mij mateloos.
Nu heb ik vorige week de leeftijd van 35 jaar bereikt, de gezinsvormende leeftijd, zouden we kunnen stellen (haast, heb ik misschien zelfs, volgens sommigen/mijn moeder). Graag pleit ik onder mijn generatiegenoten, die wellicht ook hopen eens in hun leven een baby te krijgen, voor een stop op het gebruik van de naam Jan. Nee: niet omdat Jannen niet worden gewaardeerd! Integendeel. Juist omdat Jan weer een unieke naam moet worden. Ik gun het elke Jan om zichzelf te kunnen introduceren en een reactie te krijgen in deze trant: ‘Jan?! Wat een originele naam! Hoe kwamen je ouders erop!’ (Ik heet zelf Fien en ik krijg zo nu en dan zo’n reactie, en ik kan je verzekeren: dat is hartstikke leuk.) Daarom het idee: we stoppen nu even met de naam Jan, en zo verkrijgt deze naam over een tijdje de aura van exclusiviteit die het verdient.
En dat brengt mij op mijn eerste oproep in dit stuk, een oproep aan mijn mede-millennials en vroegvolwassen Gen Z’ers: laten wij een avant-garde vormen in het Hollandse namenregister! Laten we het Meertens Instituut versteld doen staan! Laten we ontwerpers van geboortekaartjes dwingen tot vernieuwing! Oftewel: laten we in de eenentwintigste eeuw een ándere naam de Grootste Hollandse Mannennaam maken. (Suggesties voor deze naam zijn overigens welkom via de Lokroepjes.) Enkele ideeën om dit proces te versnellen en de populariteit van de naam Jan te minimaliseren, zodat niemand op dit moment zijn/haar/hun baby Jan noemt en de naam Jan daarom uiteindelijk weer speciaal zal worden:
We vervangen de term ‘Jan Modaal’ door [een genderneutrale naam] Modaal.
We halen het snoep Lange Jan (Look-o-Look) uit de schappen, om de zoete associatie met de naam Jan te elimineren.
We vervangen de zin uit de songtekst van het Oud-Hollandse lied Al die willen te Kaap’ren varen, namelijk ‘Jan, Piet, Joris en Corneel’, door ‘Bob, Piet, Joris en Corneel’.
We wijzigen de naam van fietsverhuur op ons buureiland, Jan van Vlieland, in Man van Vlieland.
Deze lijst met maatregelen kan te allen tijde aangevuld worden.
Maar waarom, vraag je je wellicht af, wordt dit betoog nu juist in de Dagkrant van Oerol gepubliceerd? Een begrijpelijke vraag. Het lot wil dat ik niet alleen omringd werd door Jannen en Jantines in mijn rol als redacteur, maar ook toen ik scrolde door het programma-aanbod van Oerol. Dat aanbod is uitgebreid, en terwijl ik mij afvroeg hoe ik mijn pad op het festival zou uitstippelen, werd ik steeds weer geconfronteerd met die drie letters. J.A.N. Dus ik dacht: laat ik, voordat we de naam Jan uitfaseren, Jan nog één keer in de spotlight zetten.
Zo kies ik dit jaar mijn Oerolvoorstellingen, fietstochten en feestjes: aan de hand van de naam Jan. Ik ga deze editie lang op zoek naar Jannen op Oerol. Bezoekers, bewoners, makers, personages: iedereen die Jan heet is welkom. Jantines, Jannekes en andere afgeleiden van de naam Jan tellen, zoals gezegd, voor de volle honderd procent mee. Mensen die zich identificeren als Jan maar niet per se Jan heten mogen ook.
En dat brengt mij bij mijn tweede en laatste oproep. Ben of ken jij een Jan (Jantine/Janneke/Jantje etc.)? Heb je een Jan-gerelateerd verhaal of anekdote? Heb je een voorstelling of performance gezien met een personage dat Jan heet? Allen die zich aangesproken voelen als het gaat om de naam Jan: verenigt u, stuur een berichtje naar oeroldagkrant25@gmail.com of sms ons een Lokroepje, dan zoek ik je graag op en gaan wij samen het Jan-avontuur aan.