Deskundige Rutger Leukfeldt signaleert een gebrek aan kennis van online criminaliteit bij veel instanties, waardoor vaak te weinig recht wordt gedaan aan de behoefte van slachtoffers. Sandra is slachtoffer van bankhelpdeskfraude.
Rutger Leukfeldt is directeur van het Kenniscentrum Cybersecurity van de Haagse Hogeschool en senior onderzoeker bij het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR).
“Tegenwoordig heeft een groot deel van de criminaliteit een online component; niet alleen delicten zoals hacken, maar ook bijvoorbeeld stalking en zedendelicten. De impact op slachtoffers is groot - stel je voor dat je niet meer je computer of smartphone durft te gebruiken. Maar vaak hangt om allerlei online delicten een waas van: het is niet zo erg, want het was toch maar op een computer. Door onbekendheid met online criminaliteit zijn onze omgeving, hulpinstanties en politie nog niet zo ingericht op deze slachtoffers. Dat doet geen recht aan de behoefte van slachtoffers, die eigenlijk hetzelfde is als die van alle slachtoffers: serieus worden genomen, je verhaal kwijt kunnen, informatie van de politie krijgen."
Het kan iedereen overkomen
"Online criminaliteit levert ook nieuwe behoeften op. Misschien wel het allerbelangrijkst is dat politie en hulpinstanties de verwachtingen managen; heel vaak gaan dingen langzaam, duiken in de i-cloud gestolen foto’s steeds weer ergens anders op, daders kunnen lang niet altijd worden gepakt. We horen vaak van slachtoffers dat ze wilden dat ze beter waren geïnformeerd. Dat is een basale behoefte, waar het toch vaak nog misgaat."
"Bekende vormen van online criminaliteit blijven prominent aanwezig, zoals hacking, phishing en fraude via online handelsplaatsen. Daarnaast heb je een soort ‘pop-up’-criminaliteit, zoals whatsappfraude of ransomware, die in één keer heel groot worden. We krijgen steeds meer met dit soort criminaliteit te maken, maar het is moeilijk te voorspellen in welke vorm en hoe we ons ertegen moeten wapenen. Het kan iedereen overkomen; een dader heeft bijvoorbeeld jouw e-mailadres of wachtwoord doordat een database van een bedrijf, met jouw gegevens, is gehackt."
"Er is nog heel weinig onderzoek gedaan naar wat er met slachtoffers van cybercrime gebeurt, welke behoeften anders zijn en of het iemands wereldbeeld aantast. Dit is belangrijke informatie om mensen goed te kunnen ondersteunen. Slachtofferhulp Nederland speelt daar een rol in, bijvoorbeeld door kennis te delen met andere hulpinstanties. Want dat online criminaliteit een groter deel van het werkaanbod wordt, is een ding dat zeker is.”
“Op een avond werd ik gebeld door een man van mijn bank die zei: 'Wij zien dat er een derde partij op uw rekening zit, weet u daarvan?' Ik kreeg een keurige mevrouw aan de lijn, zogenaamd de medewerker fraudezaken. Het kwam zo geloofwaardig over, dat ik erin mee ging. Ik, die altijd zo oplettend ben. We hebben tweeënhalf uur aan de
telefoon gezeten, terwijl zij me hielp mijn geld zogenaamd te verzekeren. Zo ben ik 23.000 euro kwijtgeraakt."
"Na het telefoongesprek dacht ik wel: er klopt iets niet. Ik heb beide banken gebeld, de rekeningen geblokkeerd en aangifte gedaan bij de politie. Ik had verschillende screenshots gemaakt tijdens het gesprek - gelukkig. Daardoor hebben ze een aantal namen en overboekingen kunnen onderscheppen.
Via de politie kwam ik in aanraking met een vrijwilliger van Slachtofferhulp Nederland. Er werd meegeleefd en ik begreep dat ik in aanmerking kon komen voor coulance. De vrijwilliger stelde brieven naar beide banken op. Heel fijn dat die kennis er is. Inmiddels heb ik van één bank mijn geld terug, bij de andere bank loopt het nog."
"Ik ben zo blij met de vrijwilliger van Slachtofferhulp. Hij gaf veel geruststelling, en ik voelde me niet meer zo dom. Zijn persoonlijke houding, zijn totale begrip, zijn adviezen en mails; dat is wat je nodig hebt. Deze man verdient een sterretje.”